Մեկ պատմվածքի շուրջ․ Պերճ Զեյթունցյան «Յուրաքանչյուր տասից մեկը»


Պերճ Զեյթունցյանն ավելի հայտնի է որպես վիպասան, հայտնի են նաեւ նրա պիեսները։
Սակայն քչերը գիտեն, որ հատկապես ստեղծագործական առաջին տարիներին Զեյթունցյանը գրել է պատմվածքներ։ Զեյթունցյանի 1956թ․ հրատարակած առաջին գիրքը՝ «Նրա առաջին ընկերը» պատմվածքների ժողովածու է։ Դրան հաջոդած 3 գրքերը նույնպես պատմվածքների ժողովածուներ են։

«Զուգահեռ ընթերցումներ»  հաղորդմանը գրականագետներ  Հայկ Համբարձումյանը և  Արքմենիկ Նիկողոսյանը քննարկում են Պերճ Զեյթունցյանի «Յուրաքանչյուր տասից մեկը» պատմվածքը։
 

Եղեգնյա մի սրինգ կտրած. Մ.Մեծարենցի «Ըլլայի, ըլլայի»


Միսաք Մեծարենցի «Նոր տաղեր» ժողովածուի «Ըլլայի, ըլլայի» շարքն ընդգրկում է ընդամենը երեք բանաստեղծություն, սակայն ոչ միայն հայտնի է ու սիրված, այլև տարբեր մեկնաբանությունների է արժանացել: Ինչո՞ւ է հեղինակն այդպիսի շարք առանձնացրել, նրա այլ գործեր չէի՞ն կարող տեղ գտնել այդ շարքում, և ի՞նչ կապ ունի շարքի հետ «Արդի մարդուն Հայր մերը» գործը: Արեւմտահայ բանաստեղծի ստեղծագործությունները քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Մեկ պատմվածքի շուրջ. Ա. Բակունց «Ալպիական մանուշակ»


Ակսել Բակունցի «Ալպիական մանուշակը» տարբեր կերպ կարելի է հասկանալ ու մեկնաբանել: Արդյո՞ք պատմվածքը գեղեցկության ընկալման մասին է, կամ գուցե հին ու նոր ժամանակների բախմա՞ն, գուցե հեղինակը սոցիալակա՞ն խնդիրներ է բարձրացնում: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը քննարկում են հայ գրականության ամենահայտնի ու սիրված պատմվածքը:

Էրիկ Մկրտչյանը 44-օրյա պատերազմից հետո


Ջրականում ԱԹՍ-ի չարաբաստիկ հարվածը Էրիկ Մկրտչյանի կյանքը փոխել է։ Նա ընտանիքով Վանաձորից տեղափոխվել է Երևան, որպեսզի կարողանա երկարատև բուժում ստանա նախ հիվանդանոցում, ապա «Զինվորի տանը»։ Էրիկը հիմա համարում է, որ վիրավորվելուց հետո գնահատում է կյանքը, հարազատներին ու իրեն շրջապատող աշխարհը։ Նա կարծում է, որ դժվարություններն ուժեղացրել են իրեն։
 

Արամ Թերզյանը 44-օրյա պատերազմից հետո


Ազոթագիրքը փրկել է հայր և որդի Թերզյանների կյանքը 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արամ Թերզյանի կյանքը փրկել է գրպանի աղոթագիրքն ու խաչը։ Թշնամու գնդակը դիպել էր ծոցագրպանի աղոթագրքին, որը զրահաբաճկոնի նման պաշտպանել է Արամին։ Նույն աղոթագիրքը Արցախի առաջին պատերազմի ժամանակ պաշտպանել է նաեւ Արամի հորը։ «Զինվորի տանը» բուժվելուց հետո Արամն աղոթագիրքը նվիրել է վերականգնողական կենտրոնում բացված մատուռին։ Հիմա Արամը «Զինվորի տան» Շիրակի մարզի համակարգողն է։

«Սասնա ծռեր» էպոսի հայտնությունը


1873 թ. Գարեգին վարդապետը Սրվանձտյանցը Մշո Առնիստ գյուղում Տարոնցի Կրպոյից գրառում է «Սասնա ծռեր» ազգային դյուցազներգության առաջին տարբերակը՝ «Սասունցի Դավիթ կամ Մհերի դուռ» անունով, որը հրատարակում է 1874 թ. Կ․Պոլսում՝ «Գրոց և բրոց. Սասունցի Դաւիթ կամ Մհերի դուռ» վերնագրով գրքում: Այս ժողովածուն կարևորագույն նշանակություն է ունենում ազգային էպոսի ու հայոց բանահյուսական գանձարանի այլ նյութերի հետագա գրառման ու ուսումնասիրության համար։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդման շրջանակում «Գրոց և բրոց. Սասունցի Դաւիթ կամ Մհերի դուռ» գրքի նշանակության մասին զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Մանվել Հակոբյանը 44-օրյա պատերազմից հետո


Մանվել Հակոբյանը ողնուղեղային վնասվածք է ստացել 44 օրյա պատերազմի առաջին օրերին: Սկզբում չէր գիտակցում վնասվածքի բարդությունը. կյանքը փրկվել էր, ծնողներն ու հարազատները ողջ-առողջ էին: Սակայն առջևում էին վերականգնման, պայքարի երկար ու ձիգ ամիսները: Մանվելը վստահ է, որ սայլակը ժամանակավոր է իր կյանքում: «Անկախ նրանից, թե ինչ են ասել տարբեր բժիշկներ, եթե հազար հոգուց մեկը քայլել է իմ վիճակում, ապա ես կլինեմ երկրորդը: Եթե մինչ այս ոչ ոք չի քայլել՝ ես առաջինը կլինեմ»,- ասում է Մանվելը:

Պարույր Սևակի 100-ամյակը


2024 թ. լրանում է Պարույր Սևակի ծննդյան 100-ամյակը: Հայ գրականության այս նշանակալի հոբելյանը հնարավորություն է վերստին ու նորովի ընթերցելու մեծ բանաստեղծի պոեզիան, նոր հրատարակություներով ու ուսումնասիրություններով արժևորելու նրա գրականությունը: Ի՞նչ ակնկալիքներ կան սպասվող հոբելյանական միջոցառումներից: Քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Չարենցի երկերի առաջին հատորը


2023 թ. վերջին ընթերցողի սեղանին դրվեց Եղիշե Չարենցի երկերի գիտական հրատարակության առաջին հատորը: Ի՞նչ նորություններ է բերում այս հրատարակությունը, ի՞նչ կարող է այն տալ մեծ բանաստեղծի երկերի հանրահռչակմանը, կարո՞ղ է խթանել նոր ուսումնասիրություններ: «Զուգահեռ ընթերցումներ»-ում այս հարցերը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Էդմոնդ Հովակիմյանը 44-օրյա պատերազմից հետո


Ամիսներ առաջ էր զորացրվել, երբ սկսվեց 44-օրյա պատերազմը: Ընկերների հետ որպես կամավոր մեկնեց Արցախ: Հոկտեմբերի 11-ին Ջաբրայիլում անօդաչուի հարվածից կորցրեց ձախ ձեռքը: Ինը տարի զբաղվել էր երաժշտությամբ: Կլարնետ, շվի, դուդուկ, պկու. սրանք պարզապես երաժշտական գործիքներ չէին Էդմոնդի համար, այլ, ինչպես ինքն է ասում՝ կյանքի ամենամեծ սերերը: Ամենից դժվարը ընդմիշտ չնվագելու մտքի հետ հարմարվելն է եղել: Այսօր Էդմոնդը հայտնի հանիսավար–շոումեն է: Իր առասպելն ունի. հավատում է, որ գալու է այն օրը, երբ ինքը նորից ձեռք է ունենալու: «Երբ տեսնում ես, թե գիտական և տեխնոլոգիական ինչպիսի աճ է արձանագրում ամեն օր մեր մոլորակը, հավատում ես, որ տասը-տասնհիգ կամ գուցե քսան տաիր հետո հնարավոր կլինի վիրահատության միջոցով նորից ձեռք ունենալ»,- ասում է նա:

Սուրբ Ծնունդն ըստ շարականների ու տաղերի


Շարականը կամ օրհներգը մեր հոգևոր-եկեղեցական երաժշտության հիմնական տեսակն է, միաժամանակ, հայալեզու բանաստեղծության հնագույն ժանրերից է։ Օրհներգերի հնագույն օրինակների հեղինակներն են Մեսրոպ Մաշտոցը, Սահակ Պարթևը, Մովսես Խորենացին, Հովհան Մանդակունին։ Քրիստոնեական տարվա առաջին ու մեծ տոնին՝ Սուրբ Ծնունդին նվիրված օրհներգեր են հեղինակել մեր շատ շարականագիրներ։ Այս ստեղծագործություններում գերիշխում են Փրկչի ծննդյան ոգեշնչող ու տոնական տրամադրությունը, Սուրբ Աստվածամոր ու Մանուկ Հիսուսի նկատմամբ հիացումի մոտիվները։ Սուրբ Ծննդյան օրհներգերն ու ավետիսները «Զուգահեռ ընթերցումներ»-ում քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Մեկ պատմվածքի շուրջ. Լևոն Բաշալյան, «Կաղանդ»


Սուրբ Ծննդյան կամ «կաղանդային» պատմվածքները մինչև 20-րդ դարի 10-ական թվականները սիրված ու տարածված էին արևմտահայ իրականության մեջ: Նորավիպագրությունը յուրաքանչյուր նոր տարի սկսում էր «կաղանդային» նովելներով: Ժամանակի մամուլում տպագրվող տարվա առաջին գործերը, տոների խորհուրդներին համապատասխան, արծարծում էին բարեգթության, կարեկցանքի, եղբայրասիրության, խեղճերի և ճնշվածների նկատմամբ գթասրտության, զղջումի և դարձի, նոր սկզբի ու կյանքի նորոգության, նաև ազգային թեմաներ: Այդպիսի մի գողտրիկ պատմվածք է Լևոն Բաշալյանի «Կաղանդը»: Պատմվածքը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը: