Ակսել Բակունց


Ի՞նչ դեր է ունեցել «Զանգեզուր» ֆիլմը սցենարի հեղինակ Ակսել Բակունցի կյանում և ինչ ազդեցություն է ունեցել նրա ճակատագրի վրա։ Արձակագիր Հովհաննես Երանյանը պատմում է «Զանգեզուր» ֆիլմի և Ակսել Բակունցի մասին։

Սպիրիդոն Մելիքյան


Կոմպոզիտոր Սպիրիդոն Մելիքյանը կտակել է սիմֆոնիկ և խմբերգային գործեր։ Որպես խմբավար՝ նա բարձրացրել է հայ երգչախմբային արվեստը նոր մակարդակի։ Որպես ազգագրագետ՝ ժողովրդական երգերի մեծ գանձարան է մոռացումից փրկել: Որպես գիտնական՝ նոր լույսի ներքո է քննել հայ երաժշտության տեսական խնդիրները։ Նախկին ճեմարանականի ամբողջ կյանքը ծառայություն էր հայ երաժշտությանն ու հայագիտությանը։

Իմ աշխարհը


2010թ.-ին Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Տ. Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանի ձեռամբ 15 սարկավագ քահանայական ձեռնադրրություն և օծում է ստանում: Այսօր նրանք ծառայում են Հայաստանի և Սփյուռքի տարբեր թեմերում: Օծակից եղբայրները ձեռնադրության 15-ամյա տարեդարձի օրը հավաքվեցին և այցելեցին իրենց հոգևոր ծնողին՝ ապօրինաբար անազատության մեջ գտնվող Մկրտիչ սրբազանին:

Հրաչյա Քոչար


Հրաչյա Քոչարը անցած դարի 50–60 ական թվականներին եղել է Խորհրդային Հայաստանի ամենազդեցիկ դեմքերից մեկը։ Ժողովուրդը Լուսակերտի նրա ամառանոցը կոչում էր Գերագույն խորհրդի նախագահության շենք։ Այստեղ գրողի հետ երկրի համար կարևոր խնդիրներ էին քննարկում հանրապետության ղեկավարները։ Արձակագիր Հովհաննես Երանյանը պատմում է Հրաչյա Քոչար գրողի ու հակասական մարդու կյանքի ուղու և թողած ժառանգության մասին։

Գանձերի տունդարձը. հնատիպ գրքեր


Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի անմիջական նախաձեռնությամբ ստեղծվել է Գարեգին Ա կրթական կենտրոնը, որի հիմքում Վազգեն Ա, Գարեգին Ա և Գարեգին Բ կաթողիկոսներիի անձնական գրքերի հավաքածուներն են: Հնատիպ հավաքածուն ձևավորվել է զուգահեռ այն հավաքածուի, որ արդեն Մայր Աթոռում գոյություն ուներ: Այս պահին Սուրբ Էջմիածնում հնատիպ գրքերի երկու հավաքածու գոյություն ունի: Ընդհանուր առմամբ մինչև Վեհափառ հայրապետի գահակալությունը Մայր Աթոռում հաշվվում էր մոտավորապես 2000 միավոր հնատիպ գրականություն: Վերջին 25 տարիներին երկու հավաքածուները համալրվել են շուրջ 960 միավորով: 2021 թվականին, Մայր Աթոռում Մատենադարան է հիմնադրվել: Գարեգին Երկրորդ հայրապետի տնօրինությամբ կառուցվել է հոյակերտ նոր շինություն: Երկհարկանի շենքում են տեղավորվել գրապահոցները և օժանդակ սենյակները, վարչական մասը, ընթերցասրահը, այդ թվում նաև՝ հնատիպ գրքերի ընթերցասրահը: Մայր Աթոռի Մատենադարնում պահվող հնատիպերի հավաքածուն 703 նմուշ ունի, դրանցից 620-ը Գարեգին Երկրորդ կաթողիկոսի գահակալության շրջանում են հասել Էջմիածին:

 

Գանձերի տունդարձը. ձեռագիր մատյաններ


Սուրբ Էջմիածնի ձեռագրական հավաքածուն Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ջանքերով համալրվել է 123 ձեռագրով: Այժմ արդեն Մայր Աթոռի ձեռագրական հավաքածուն Հայաստանում մեծությամբ երկրորդն է Մաշտոցյան Մատենադարանից հետո: Վեհարանի նորոգումից հետո վեհափառի հատուկ կարգադրությամբ հատուկ պահարաններ են տեղադրվել, որտեղ խնամքով ժողովված են Մայր Աթոռի ձեռագրերը: Դրանք ոչ միայն պահվում են ձեռագրատանը, այլև ցուցադրվում Մայր Աթոռի թանգարաններում, մասնակցում Հայաստանում և սփյուռքում տեղի ունեցող ցուցահանդեսների:

Հակոբ Մանանդյան


Հակոբ Մանանդյանը մեկն էր այն մեծ գիտնականներից, որոնք դասավանդելով Գևորգյան հոգևոր ճեմարանում, այդ կրթարանը դարձրել էին աշխարհի խոշորագույն հայագիտական կենտրոնը։ Մանանդյանը տիրապետում էր տասից ավելի լեզուներ, ճեմարանում ինչպես պատմություն էր դասավանդում, այնպես էլ տարբեր լեզուներ։ Գրել է ավելի քան 150 գիտական աշխատություն՝ հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն։ Ճեմարանի փակվելուց հետո, երբ բացվում է առաջին պետական համալսարանը, Մանանդյանը դառնում է պատմության ամբիոնի վարիչը, այնուհետև ընտրվում համալսարանի ռեկտոր։ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հիմնադիր ակադեմիկոսներից մեկն է։ Երբ գիտնականին հիշեցնում էին իր մեծ վաստակի մասին, պատասխանում էր, թե այդ ամենը թող համարվի երախտագիտության տուրք ճեմարանին, որտեղ անցկացրել է իր լավագույն տարիները։

Օրիորդ Գայանե


«Տաղավարում. գրականության և արվեստի շուրջ» շարքի հերթական հաղորդումը նվիրված է հայ թատրոնի պատմության եզակի մի առեղծվածի՝ 19-րդ դարի թատրոնի մի դերասանուհու, որը հռչակվել էր՝ որպես Օրիորդ Գայանե: Մեծ համբավ ձեռք բերելուց հետո տարածվում է, որ նա իրականում ոչ թե կին է, այլ տղամարդ: Խաղացել է ընդամենը մեկ տարի, բեմ է բարձրացել ընդամենը չորս դերակատարումով ու հեռացել թատրոնից: Հաղորդումը փորձում է պատասխանել հարցին. իրականում կի՞ն էր այդ փայլուն դերասանուհին և խարդավանքի զոհ, թե՞ իսկապես տղամարդ էր:

Գանձերի վերադարձը


Գարեգին Երկրորդ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի միջնորդությամբ և տնօրինությամբ վերջին քառորդ դարում Սուրբ Էջմիածին է բերվել 32 մասունքարան՝ աջաձև, խաչ-մասունքարաններ, մասանց պահարաններ: Դրանցում ամփոփված են հայ առաքելական եկեղեցու և համաքրիստոնեական սրբերի մասունքներ: 25 տարում հազվագյուտ և բացառիկ մասունքներով է հարստացել Մայր Աթոռի սրբություների գանձարանը:

Տ. Նարեկ քահանա Սարգսյան


Ապարանի Սուրբ խաչ եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Նարեկը համարում է, որ առաջնորդները հոգածու են, խնամող են ամեն մի հոգևորականի, հավատացյալի համար: Փորձում են ամեն մի իրավիճակ այնպես հարթել, որ քահանայի լուծը թեթև լինի, որ կարողանա լավագույնս ծառայել ժողովրդին։ Երբ խնդիր է ունեցել արվեստանոցի սրբազանն անմիջապես իր համաձայնությունը տվել է։ Նա կարծում է, երբ առողջ ընթացք ունեն քահանաները, հոգևոր հայրերը խթանում են, որպեսզի կարողանան մեծ հաջողություններ գրանցել: Նա քահանայից պատրաստման լսարանն է ավարտել և մեկ տարի առաջ է ձեռնադրվել Ապարանի և հարակից մի քանի գյուղերի հոգևոր հովիվ:

Պարույր Սևակ


Շուրջ կես դար է անցել Պարույր Սևակի ողբերգական ավտովթարից: Մինչև այսօր դեռ չեն վերացել կասկածները, որ ավտովթարը գրողին սպանելու դիտավորություն էր: Արձակագիր Հովհաննես Երանյանը փորձում է պատասխանել հարցին. արդյո՞ք ավտովթարը պատահական էր, թե՞ կանխամտածված սպանություն:

Վազգեն քահանա Հովհաննիսյան


Տեր Վազգեն քահանա Հովհաննիսյանը Արագածոտնի թեմի Օշականի սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցում ծառայում է շուրջ վեց տարի: Մինչև այդ սպասավորել է Եղեգնաձորում, որտեղ սկսել է խաչքարագործությամբ զբաղվել: Ստեղծագործական կյանքում մեծապես օգնել է եկեղեցին. թեմակալ առաջնորդ Տեր Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանի հետ խաչքարագործության համար հարմար վայր փնտրելուց հետո կանգ են առել եկեղեցու հարակից տարածքի վրա, որտեղ էլ այսօր ստեղծագործում է քահանան: Տեր հայրը ներկայացրել է հոգևոր ծառայության, իրավունքների, պարտականությունների, հոգևոր առաջնորդների ու քահանաների միջև հարաբերությունները։