Հեղինակ Հայկ Համբարձումյան

Մոր կերպարը 20-րդ դարասկզբի հայ պոեզիայում

Մայրերին նվիրված բանաստեղծություններ պարբերաբար հանդիպում են հայկական պոեզիայում, սակայն մայրերգությունը, որպես երևույթ ձևավորվեց 20-րդ դարասկզբի հայ բանաստեղծության մեջ՝ հատկապես Ավետիք Իսահակյանի, Վահան Տերյանի, հետագայում նաև Եղիշե Չարենցի ստեղծագործություններում: Այս թեման «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Հարության խորհուրդը տաղերում

Հայ միջնադարյան տաղերգության մեջ Սուրբ Հարության թեման գտել է իր ուշագրավ արտահայտությունը: Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու, Սուրբ Ներսես Շնորհալու և այլ հեղինակների տաղերում ամփոփվում են մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի Հրաշափառ Հարության հիմնական խորհուրդները՝ լույսի հաղթանակ խավարի նկատմամբ, կյանքի հաղթանակ մահվան նկատմամբ ու հոգիների հարություն։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդման շրջանակում տաղերգության մեջ Սուրբ Հարության թեման քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Հովհաննես Գրիգորյանի «Հրեշտակներ մանկության երկնքից» շարքը

Հայկական պոեզիայի պատմության մեջ Հովհաննես Գրիգորյանի «Հրեշտակներ մանկության երկնքից» շարքն ուրույն տեղ ունի, որը բանաստեղծը գրել է իր ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Այս շարքը նա անընդհատ նորացրել ու համալրել է իր նոր բանաստեղծություններով։ Հովհաննես Գրիգորյանի «Հրեշտակներ մանկության երկնքից» շարքն առանձնանում է նուրբ հումորով, թախիծով ու խոր ողբերգականությամբ։

«Զուգահեռ ընթերցումներ»  հաղորդմանը գրականագետներ  Հայկ Համբարձումյանը և  Արքմենիկ Նիկողոսյանը քննարկում են Հովհաննես Գրիգորյանի «Հրեշտակներ մանկության երկնքից» շարքը։
 

Մեկ պատմվածքի շուրջ․ Պերճ Զեյթունցյան «Յուրաքանչյուր տասից մեկը»

Պերճ Զեյթունցյանն ավելի հայտնի է որպես վիպասան, հայտնի են նաեւ նրա պիեսները։
Սակայն քչերը գիտեն, որ հատկապես ստեղծագործական առաջին տարիներին Զեյթունցյանը գրել է պատմվածքներ։ Զեյթունցյանի 1956թ․ հրատարակած առաջին գիրքը՝ «Նրա առաջին ընկերը» պատմվածքների ժողովածու է։ Դրան հաջոդած 3 գրքերը նույնպես պատմվածքների ժողովածուներ են։

«Զուգահեռ ընթերցումներ»  հաղորդմանը գրականագետներ  Հայկ Համբարձումյանը և  Արքմենիկ Նիկողոսյանը քննարկում են Պերճ Զեյթունցյանի «Յուրաքանչյուր տասից մեկը» պատմվածքը։
 

Եղեգնյա մի սրինգ կտրած. Մ.Մեծարենցի «Ըլլայի, ըլլայի»

Միսաք Մեծարենցի «Նոր տաղեր» ժողովածուի «Ըլլայի, ըլլայի» շարքն ընդգրկում է ընդամենը երեք բանաստեղծություն, սակայն ոչ միայն հայտնի է ու սիրված, այլև տարբեր մեկնաբանությունների է արժանացել: Ինչո՞ւ է հեղինակն այդպիսի շարք առանձնացրել, նրա այլ գործեր չէի՞ն կարող տեղ գտնել այդ շարքում, և ի՞նչ կապ ունի շարքի հետ «Արդի մարդուն Հայր մերը» գործը: Արեւմտահայ բանաստեղծի ստեղծագործությունները քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Մեկ պատմվածքի շուրջ. Ա. Բակունց «Ալպիական մանուշակ»

Ակսել Բակունցի «Ալպիական մանուշակը» տարբեր կերպ կարելի է հասկանալ ու մեկնաբանել: Արդյո՞ք պատմվածքը գեղեցկության ընկալման մասին է, կամ գուցե հին ու նոր ժամանակների բախմա՞ն, գուցե հեղինակը սոցիալակա՞ն խնդիրներ է բարձրացնում: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը քննարկում են հայ գրականության ամենահայտնի ու սիրված պատմվածքը:

«Սասնա ծռեր» էպոսի հայտնությունը

1873 թ. Գարեգին վարդապետը Սրվանձտյանցը Մշո Առնիստ գյուղում Տարոնցի Կրպոյից գրառում է «Սասնա ծռեր» ազգային դյուցազներգության առաջին տարբերակը՝ «Սասունցի Դավիթ կամ Մհերի դուռ» անունով, որը հրատարակում է 1874 թ. Կ․Պոլսում՝ «Գրոց և բրոց. Սասունցի Դաւիթ կամ Մհերի դուռ» վերնագրով գրքում: Այս ժողովածուն կարևորագույն նշանակություն է ունենում ազգային էպոսի ու հայոց բանահյուսական գանձարանի այլ նյութերի հետագա գրառման ու ուսումնասիրության համար։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդման շրջանակում «Գրոց և բրոց. Սասունցի Դաւիթ կամ Մհերի դուռ» գրքի նշանակության մասին զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Պարույր Սևակի 100-ամյակը

2024 թ. լրանում է Պարույր Սևակի ծննդյան 100-ամյակը: Հայ գրականության այս նշանակալի հոբելյանը հնարավորություն է վերստին ու նորովի ընթերցելու մեծ բանաստեղծի պոեզիան, նոր հրատարակություներով ու ուսումնասիրություններով արժևորելու նրա գրականությունը: Ի՞նչ ակնկալիքներ կան սպասվող հոբելյանական միջոցառումներից: Քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Չարենցի երկերի առաջին հատորը

2023 թ. վերջին ընթերցողի սեղանին դրվեց Եղիշե Չարենցի երկերի գիտական հրատարակության առաջին հատորը: Ի՞նչ նորություններ է բերում այս հրատարակությունը, ի՞նչ կարող է այն տալ մեծ բանաստեղծի երկերի հանրահռչակմանը, կարո՞ղ է խթանել նոր ուսումնասիրություններ: «Զուգահեռ ընթերցումներ»-ում այս հարցերը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Սուրբ Ծնունդն ըստ շարականների ու տաղերի

Շարականը կամ օրհներգը մեր հոգևոր-եկեղեցական երաժշտության հիմնական տեսակն է, միաժամանակ, հայալեզու բանաստեղծության հնագույն ժանրերից է։ Օրհներգերի հնագույն օրինակների հեղինակներն են Մեսրոպ Մաշտոցը, Սահակ Պարթևը, Մովսես Խորենացին, Հովհան Մանդակունին։ Քրիստոնեական տարվա առաջին ու մեծ տոնին՝ Սուրբ Ծնունդին նվիրված օրհներգեր են հեղինակել մեր շատ շարականագիրներ։ Այս ստեղծագործություններում գերիշխում են Փրկչի ծննդյան ոգեշնչող ու տոնական տրամադրությունը, Սուրբ Աստվածամոր ու Մանուկ Հիսուսի նկատմամբ հիացումի մոտիվները։ Սուրբ Ծննդյան օրհներգերն ու ավետիսները «Զուգահեռ ընթերցումներ»-ում քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը: