Մեկ պատմվածքի շուրջ․ Հրանտ Մաթևոսյան, «Շները»


Հրանտ Մաթևոսյանի «Շները» պատմվածքը նրա «պատանեկան» գործերի թվին է դասվում և որոշակիորեն տարբերվում է հայ արձակի վարպետի մյուս հայտնի գործերից։ Գրողն այստեղ օգտագործում ոճական ուշագրավ հնարանքներ, նուրբ հղումներ անում հայ ու համաշխարհային գրականության այլ գործերի։ Հրանտ Մաթևոսյանի «Շները» պատմվածքը «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Ավետիք Իսահակյանի սերերն ու սիրերգությունը


Ավետիք Իսահակյանի սիրերգության մասին խոսելիս ավանդաբար շեշտվում է բանաստեղծի պատանեկան սիրո՝ Շուշանիկի կերպարը, սակայն Իսահակյանի կյանքում ներշնչման այլ աղբյուրներ ևս եղել են։ Հատկապես վերջին տարիներին հրատարակված Իսահակյանի մեծածավալ նամականին հնարավորություն է տալիս առավել ակնառու տեսնել զգացմունքից՝ բանաստեղծություն ճանապարհն ու այդ բանաստեղծությունների իրական հասցեատերերին։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդման շրջանակում այս հարցերն են քննարկում գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը և Արքմենիկ Նիկողոսյանը։

Ձայնն ու խոսքը հոգևոր երգերում, մաս 2


Հոգևոր երգերն ընդհանրական բնույթ ունեն, քանի որ հիմնված են Սուրբգրային բնագրերի վրա, կապված են որոշակի տոների ու ծեսերի հետ։ Այս դեպքում որտե՞ղ է դրանց ինքնատիպությունը, հեղինակային կամ ազգային յուրահատկությունը։ Ինչպե՞ս է հայերենն արտահայտում ձայնի, խոսքի ու ծեսի միասնությունը, ի՞նչ են ներշնչում հավատացյալին կամ ունկնդրին հոգևոր երգերը և ի՞նչ միջոցներ են օգտագործում։ Այս հարցերը «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և երաժշտագետ Արուսյակ Թամրազյանը։

Ձայնն ու խոսքը հոգևոր երգերում, մաս 1


Հայ միջնադարյան հոգևոր երաժշտությունը` շարականները, հոգևոր երգերը ստեղծվելով որպես ծեսի բաղադրիչներ՝ ինքնահատուկ աղոթքներ են, որտեղ համադրվում են խոսքն ու մեղեդին, ծիսականն ու գեղարվեստականը, հեղինակային ու ընդհանրականը։ Ինչպե՞ս են մեր շարականագիրներն հասել այդպիսի առինքնող ներդաշնակության: «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը այս հարցերն են քննարկում գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և երաժշտագետ Արուսյակ Թամրազյանը։

«Գրքերի գրքի» թարգմանությունն ու հայ միջնադարյան գրականությունը


Թեև հայ ժողովուրդը մինչ գրերի գյուտն էլ հարուստ բանահյուսություն է ունեցել, սակայն գրերի գյուտով ու Աստվածաշնչի թարգմանությամբ ըստ էության սկզբնավորվեց հայ գրականությունը։ Ինչպե՞ս է Աստվածաշնչի թարգմանությունն անդրադարձել հայ միջնադարյան գրականության զարգացման վրա, ինչպե՞ս է ձևավորվել հայ գրավոր գեղարվեստական ավանդույթը։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը այս հարցերն են քննարկում գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, և Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Համաստեղի արձակի հմայքը


Համաստեղի գրականությունն այն բացառիկներից է, որ միաժամանակ ջերմորեն ընդունվեց թե՛ Սփյուռքում, թե՛ Խորհրդային Հայաստանում։ Եվ դրա պատճառը բացարձակապես այն չէր, որ Համաստեղի արձակը չուներ որևէ կողմի համար անընդունելի կամ ոչ հարազատ գաղափարական շեշտադրումներ։ Գաղտնիքը նրա գրականության խորության, բարձր գեղարվեստականության ու ամենակարևորը՝ յուրօրինակ, երբեմն անբացատրելի հմայքի մեջ է։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը գրողի արձակի մասին զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը:

Գրականությունը մեկ րոպեում


Ժամանակները փոխվում են, տեխնոլոգիաները զարգանում, նույնիսկ արհեստական բանականությունն է ստեղծագործում։ Փոխվում են ընթերցողական ակնկալիքները, փոխվում են գրականության ներկայացման ու հանրահռչակամն ձևերը։ Ինչպե՞ս են արձագանքում գրականագետներն այս ամենին, ինչպե՞ս է հնարավոր ներկայացնել գրականությունը մեկ րոպեի ընթացքում։ «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և գրող, գրականագետ Ջեսահը:

Ամբողջական Հակոբ Օշական․ խնդիրներ և լուծումներ


Թե՛ խորհրդային տարիներին, թե՛ անկախության շրջանում Հակոբ Օշականի գրքերը Հայաստանում հազվադեպ են հրատարակվել։ Նրա երկերի ամբողջական հրատարակությանն է ձեռնամուխ եղել «Սփյուռք» գիտաուսումնական կենտրոնը։ Արդեն լույս է տեսել երկու հատոր։ Հակոբ Օշականի գրականության և այդ նախաձեռնության մասին «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և Քնարիկ Աբրահամյանը:

Վարդան Գրիգորյանի պատմավեպերը և ժանրի արդիականությունը


Սեպտեմբերի 5-ին լրանում է տաղանդավոր պատմավիպասան Վարդան Գրիգորյանի 75 ամյակը։ Նա ապրեց ընդամենը 38 տարի, բայց նրա «Հավերժական վերադարձ», «Դար կորստյան» և հատկապես՝ «Մանյա այրք» պատմավեպերը փոխեցին ժանրի նկարագիրը մեզանում և պայմանավորեցին հետագա զարգացումները։ Ի՞նչ նորություններ բերեց նա և արդիակա՞ն են նրա պատմավեպերն ու ժանրն ընդհանրապես։ Այս հարցերը «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը քննարկում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանն ու Արքմենիկ Նիկողոսյանը հետ։

Քաղաքը շարունակո՞ւմ է կարդալ արդիականությունը


Ընթանում է Գրքի երևանյան 8-րդ փառատոնը։ Հատկապես այս օրերին արդիական են դարձել գրքի, գրահրատարակության, ընթերցանության խնդիրները։ Այդ հարցերը «Զուգահեռ ընթերցումներում» քննարկել են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյան և Գրքի երևանյան փառատոնի տնօրեն՝ Անի Ղազարյանը։

Հենրիկ Էդոյան․ պոեզիայի երկակի տեսողությունը


Ի՞նչ ունի պոեզիան, որ չունեն մյուս արվեստները, ո՞ւր է առաջնորդում այն մարդուն և առաջնորդո՞ւմ է արդյոք, ի՞նչ բանաստեղծություններ են ծնվում մեր խառնակ ժամանակներում և ո՞ւմ են ուղղված։ Այս հարցերի շուրջ բանաստեղծի ծննդյան 85-ամյակի առիթով «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և Հենրիկ էդոյանը:

Հենրիկ Էդոյան․ ինչո՞ւ պոեզիա


1977-ին հրատարակված «Անդրադարձումներից», մինչև առայժմ վերջին՝ 2024-ին հրատարակած «Հայացք ոչ մի տեղից» ժողովածուն է ձգվում բանաստեղծ Հենրիկ Էդոյանի ստեղծագործական ընթացքը։ Ինչպե՞ս է ժամանակի ընթացքում փոխվում պոեզիայի ընկալումը, ինչպե՞ս է փոխվում պոետը ժամանակի մեջ և փոխվո՞ւմ է արդյոք։ Այս հարցերի շուրջ բանաստեղծի ծննդյան 85-ամյակի առիթով «Զուգահեռ ընթերցումներ» հաղորդմանը զրուցում են գրականագետներ Հայկ Համբարձումյանը, Արքմենիկ Նիկողոսյանը և Հենրիկ էդոյանը: